Duun dunn… duun dunn… Iedereen kent de titelsong van de film Jaws maar al te goed. Maar haaien zijn zoveel meer dan wat deze horrorfilm weergeeft.
In deze blog duiken we in de feiten en beantwoorden we de meest gestelde vragen over haaien. We bespreken de rol die haaien spelen in onze oceaan, waarom ze belangrijk zijn en hoe jij kunt helpen met haaienbescherming in het buitenland zoals in Fiji.
Waarom zijn haaien belangrijk?
Wat is jouw beeld van haaien? Toegegeven, de kans is klein dat je ooit in aanraking bent gekomen met een haai, het komt niet bepaald voor in onze Noordzee. En als je dan in aanraking komt met deze diersoort, is het vaak door negatieve berichtgeving in het nieuws. Daarom hebben de meeste mensen een verkeerd beeld en denken ze dat haaien enkel uit zijn op mensen. Dit onrealistisch beeld staat in de weg van wat echt belangrijk is: Haaien zijn cruciaal voor het milieu.
Haaien staan bovenaan de voedselketen en voeden zich met potentieel kwetsbare vispopulaties. Ze verhinderen dat bepaalde populaties exploderen en een heel gebied overnemen. Je kunt ze eigenlijk beschouwen als het immuunsysteem van de oceaan. Stel je voor dat iedereen plots geen immuunsysteem meer had, dan zouden we allemaal erg ziek worden en amper overleven.
Ondanks hun belang, zijn haaien vandaag nog steeds een bedreigde diersoort.
Zijn haaien bedreigd?
Ja. En het is de schuld van de mens.
Elk uur worden 11 duizend haaien gedood. Dat zijn drie haaien per seconde. Vandaag is een derde van alle haaiensoorten uitgeroeid. Ze leven al langer dan 400 miljoen jaar op onze aarde en het is onze plicht om ervoor te zorgen dat deze diersoort niet uitsterft.
Waarom zouden we haaien moeten beschermen van de mens?
De vraag is, waarom worden haaien gedood? De grootste bedreiging voor haaien is illegale ontvinning of ‘finning’. Hier worden de vinnen afgesneden en wordt de haai terug in de zee gegooid. Haaien kunnen niet zwemmen zonder hun vinnen, waardoor ze naar de bodem zinken en verstikken, of worden opgegeten door andere roofdieren. De vinnen worden gebruikt voor haaienvinnensoep, een delicatesse in Azië enkel om een sociale status af te dwingen.
Een andere bedreiging voor haaien is de overbevissing over de hele wereld. Vispopulaties krimpen, mensen moeten hun visnetten verder uitwerpen en vangen daardoor andere dieren, zoals haaien. Momenteel bestaat deze zogenaamde ‘bijvangst’ 80% uit haaien. Dit betekent dat haaien vaak per ongeluk worden gevangen en onnodig verdwijnen uit de oceaan. Dit zorgt voor de afname van haaiensoorten.
“Voordat ik naar Fiji vertrok had ik het stereotype in mijn hoofd van een haai, denk aan de Jaws beelden. Dat haaien mensen opeten etc. Langzamerhand ben ik erachter gekomen dat dit beeld gigantisch ver van de waarheid af staat. En dat haaien geweldige dieren zijn die zichzelf zo goed hebben geëvolueerd, wat mij echt fascineert.” - Carla Smitshoek, Haaienbescherming project, Fiji
Haaien zijn een bedreigde diersoort door de impact van de mens en menselijke activiteiten. De overblijvende haaienpopulatie daalt elke dag verder.
Wat als alle haaien uitsterven?
De ecosystemen op onze aarde zijn een fragiel netwerk waar iedere soort zijn eigen rol speelt. Wanneer een speler wordt verwijderd uit het ecosysteem (zoals bijvoorbeeld de haai die bovenaan de voedselketen staat), neemt de volgende speler het over, maar slechts tijdelijk. De populatie van deze nieuwe grootste speler zal zodanig snel toenemen dat ze hun prooien overeten tot er geen voedsel meer is. Dit is een destructieve reeks aan gebeurtenissen die zal leiden tot een toename in algen, waardoor de koraalriffen niet kunnen overleven en uitsterven. Als koraalriffen verdwijnen uit het ecosysteem, zullen duizenden vis- en diersoorten hun habitat verliezen.
Deze gevolgen zijn niet alleen fataal voor het mariene ecosysteem, maar ook voor de lokale vissers en gemeenschappen aan de kust.
Hoe kun jij als vrijwilliger helpen met haaienbescherming in het buitenland?
Mariene wetenschappers doen momenteel onderzoek over haaien en hoe we ze beter kunnen beschermen. Voor ons zijn er twee aspecten van allergrootst belang: wetenschappelijk onderzoek en bewustmakingscampagnes om haaienbescherming uit te lichten.
Op ons Haaienbescherming project in Fiji focussen we op beide aspecten. Onze onderzoeken en vrijwilligers werken aan langetermijndoelen. Als vrijwilliger ga je helpen met de volgende activiteiten:
Verzamel gegevens van het leven in de oceaan en informeer natuurbehoud beleid
Het behalen van een duikbrevet is onderdeel van dit project omdat het de voornaamste taak is voor jou als vrijwilliger. De eerste twee weken ga je dan ook trainen voor de PADI Open Water Diver Course.
Tijdens het haaienbescherming project ga je:
- Duiken met stierhaaien en informatie verzamelen over het gedrag van haaien
- Onderzoeksduiken doen en gegevens verzamelen over de verschillende diersoorten
- Helpen bij het opzetten van BRUV’s om de haaien te kunnen bestuderen in zijn natuurlijke habitat, zonder de aanwezigheid van de mens
- Observeren terwijl de lokale duikers de jonge haaien taggen en leren over de levensduur van haaien en de reproductie
Dit onderzoek is het centrale onderdeel van dit project. Alle data delen we met eShark en SharkBase, een wereldwijd platform voor het verzamelen van deze gegevens. Dankzij dit onderzoek kunnen we helpen met het beschermen van de afnemende haaienpopulatie.
“Een deel van het project bestond uit het vangen van baby haaien. Het doel was ze te vangen, te taggen met een kleine chip (zoals bij honden) en DNA monsters te nemen. Dit was de tagging dag. Het mooie hiervan was dan we om 4u30 ’s ochtends vanuit onze villa vertrokken om te gaan vissen op de rivier.” - Ingmar Thomassen, Haaienbescherming project, Fiji
Herbeplant mangroves langs de kust van Fiji
Naast het werken met haaien, ga je ook helpen met het verzorgen van mangrove propagules in de kwekerijen langs de kust.
Mangroves zijn een van de belangrijkste ecosystemen in het gebied. In het verleden werd de waarde van mangroves over het hoofd gezien, waardoor ze werden verwijderd van de kustlijn om de rivier kanalen breder te maken voor transport. Wat ze toen niet wisten was dat mangroves een beschermde habitat vormen voor baby haaien, buiten het vizier van andere roofdieren. Ze zijn een groeiplaats voor verschillende soorten vissen en helpen in het verminderen van de CO2 uitstoot.
We werken momenteel samen met de lokale bedrijven in Fiji, Mexico en Thailand om de CO2 levels laag te houden door genoeg mangroves te planten. We hebben dan ook het eerste Fiji resort opgezet in 2018 dat volledig CO2 vrij is, nadat onze vrijwilligers 15 hectares mangroves hebben geplant!
Creëer bewustzijn over natuurbehoud en het belang van haaien
We organiseren verschillende activiteiten om een bewustzijn te creëren over haaien, mariene ecologie en natuurbehoud. Aan de hand van workshops kunnen we de lokale bevolking het belang aanleren van de oceaan en een duurzame levensstijl. Je gaat lesgeven op de scholen, de kinderen onderwijzen over het belang van recycleren en de klimaatsverandering.
“Ook kom je veel in contact met de lokale bevolking en kom je vaak op scholen. Hier leer je de mensen meer over haaien en de belangen van de haaien in de oceanen en tegelijkertijd leer jij zelf meer over de Fijiaanse cultuur.” - Minne Perdijk, Haaienbescherming project, Fiji
Hoe kan jij helpen?
Als je deelneemt aan ons Haaienbescherming project in Fiji, help je met het natuurbehoud in het buitenland en het beschermen van haaien. Met jouw hulp kunnen we de haaienpopulaties onder controle helpen houden en een groter bewustzijn creëren bij de lokale gemeenschappen.
Zien we je snel ook op het strand van Fiji?
Wil je meer weten over natuurbehoud projecten in het buitenland?
Neem contact op met een van onze Project Experten. Ze helpen je graag met het beantwoorden van jouw vragen.
Onze partners
